„Jest jakby trudniej…”— 30. Antologia Bożonarodzeniowa

Z początku tworzona bardzo prowizorycznie; pisana na maszynie i zszywana ręcznie. Dziś Antologia Bożonarodzeniowa powstająca w ramach serii Dialogi Poetyckie obchodzi swoje 30. urodziny. Jak co roku nad jej dystrybucją czuwa wydawnictwo Flos Carmeli. Z okazji jubileuszu przeprowadziłem wywiad z mgr Andrzejem Sikorskim — archeologiem, dydaktykiem UAM, ale także redaktorem zbiorów poezji, w tym właśnie serii antologii świątecznych. Trzydzieste wydanie nosi tytuł: „jest jakby trudniej od poprzednich świąt”.

Jak zrodziła się pierwsza Antologia Bożonarodzeniowa?

Andrzej Sikorski: Można powiedzieć, że trochę z przypadku, bo to za sprawą Karmelitów Bosych w Poznaniu w latach 80. -tych działał swego rodzaju klub literacki. Karmelici przygarnęli ludzi piszących i prozę i poezję. Przed Antologią było kilka innych tomików poezji czarno-białej. Uznaliśmy, że skoro piszemy wiersze różne, to trzeba przygotować coś świątecznego.

I nagle pojawił się rok 1992…

AS: I nagle pojawił się rok 1992. Wojciech Ciach, dobry duch całego przedsięwzięcia, z pomocą swoich zakonników zdecydowali o wydaniu książeczki bożonarodzeniowej. Był to spinany zeszyt powielany na trochę lepszym kserografie z bardziej sztywną okładką, bez żadnych ilustracji. Na starcie zgromadziliśmy dwudziestu kilku autorów, każdy dał po 2-3 teksty. I była promocja…

Czy od samego początku tomiki są redagowane przez Pana? Jak wygląda taka praca?

AS: Tak, staram się ją przygotowywać, a w ostatnich latach pomagają mi w tym poloniści i poeci; Maria Dolata i Robert Ślotała. Wcześniejsze tomiki redagowałem samodzielnie. Jest to naprawdę fajna przygoda.

Anna Witczak-Noj

W końcu nic

Kto czeka na Boże Narodzenie?
Kogo to obchodzi,
że Bóg przychodzi…
Kto dojrzy Go
w zabieganiu,
przygotowaniu…
Może Ty?
Może ja…
w końcu nic nie zrobię
i zobaczę Go w Tobie

Dla mnie redagowanie poezji bożonarodzeniowej jest święte, bo już świętuję tak naprawdę od września każdego roku (poeci z wyprzedzeniem nadsyłają świąteczne teksty — red.). Bywa trudno, bo poeci to taka specjalna grupa, która będzie walczyła do ostatniego słowa, literki i znaku interpunkcyjnego. Zmagania bywają kłopotliwe, spięcia bywają mocne. Ale, szacunek do poetów warto mieć, dlatego jedynie proponuję pewne zmiany, ostateczne zdanie należy do samych autorów.

Jak długo Antologia Bożonarodzeniowa była promowana u Karmelitów?

AS: W Piwnicy Duchowej Ojców Karmelitów gościliśmy bardzo długo, od ostatnich kilku lat gościmy w VII Liceum Ogólnokształcącym im. Dąbrówki w Poznaniu. W Piwnicy nie raz słyszeliśmy śpiewy z góry, z kościoła. Nadawało to dodatkowej powagi całemu wydarzeniu.

W początkowych latach u Karmelitów odbywały się comiesięczne spotkania literackie. Były to dyskusje z autorami, czytanie tekstów. Widownia się skonsolidowała, autorzy też. Powstawały również inne teksty w ramach serii Dialogi Poetyckie.

Byliśmy nie tylko tam. Gościliśmy również w innych kościołach, w których nasi reprezentanci na zaproszenie duchownych czytali swoje wiersze i brali udział w kolędowaniu.

Zaczynaliście skromnie, ale klimat świąt rozrasta się również poza Polskę

AS: Część autorów, którzy piszą do Antologii to osoby, które wyjechały z Polski w ostatnich latach, ale zdarzają się też tacy, którzy z Polski nie pochodzą, ale są z nami związani. Doskonałym przykładem jest tutaj postać Barbary Petry Becker — byłej native spikerki języka niemieckiego w VII Liceum Ogólnokształcącym im. Dąbrówki w Poznaniu. Początkowo Pani Petra pisała po niemiecku, dzisiaj już coraz lepiej posługuje się językiem polskim.

Petra Barbara Becker

***

Na pustym polu zimne słońce
Zmarzlina pod białym futrem
Nie ogrzana rzeka
Zastygła bez dźwięku
Drżą gałązki na lodowatym wietrze
Ptak szuka schronienia w jodle

Chcemy bezpiecznie wracać do domu
Ogrzewamy się przy piecu
Tworzymy gwiazdy
A światło naszych świec rozjaśnia dusze

W tym roku pod swoje skrzydła przygarnęliśmy również poetkę z Ukrainy — Panią Sofię Lysogor. W poprzednich edycjach pojawiały się w tomikach wiersze z USA, Francji czy też Wielkiej Brytanii, nasi autorzy dzielili się doświadczeniami ze swoich miejsc zamieszkania lub z powrotnych podróży do Polski.

Antologia Bożonarodzeniowa ma również swoich patronów…

AS: Antologia ma również swoich patronów, są to już zmarli poeci, którzy pojawiali się w poprzednich edycjach lub są związani z naszymi kręgami poetyckimi. Należą do nich: Wincenty Różański, Zbigniew Lechowski, Tomasz Rzepa, Ewa Najwer, Marian Cezary Abramowicz, Józef Swędrowski. W tym roku również z okazji 80. rocznicy śmierci Ireny Bobowskiej również teksty tej poetki znalazły się w naszym zbiorze.

Zbigniew Lechowski

Chłopiec z szopką

W kartonowej szopce
jasełka
figurki kupione
w sklepiku za rogiem
i jedna maleńka świeczka

Zapukałeś chłopcze
do drzwi
których nie ma
i ściskasz w dłoniach
miedziaki
za które
nic nie kupisz

Za moimi drzwiami
nie ma świerków
po sufit
nie płoną świece
w kandelabrach

Zapukałeś chłopcze
do drzwi
których nie ma
nikt nie śpiewa
kolędy
nie dzwonią
gwiazdozbiory

Tylko w wyszczerbionym
wazonie
dwie jodłowe gałązki
i jarmarczny kogucik

Rok temu
w święta
zbiłem
ostatniego
szklanego aniołka.

W Antologii nie ma podziału na wiek, wykształcenie i wyznanie…

AS: W naszej Antologii znajdziemy wiersze nie tylko tych wielkich nieżyjących poetów, ale także debiutantów, uczniów i nauczycieli VII LO w Poznaniu czy też wykładowców uczelni wyższych, czy duchownych (szczególnie bliscy są nam s. Ines Krawczyk i Bartłomiej Józef Kucharski OCD). Debiutanci zdarzają się co roku, można szacować, że od samego początku wypromowaliśmy blisko 50 osób.

Małgorzata Mikos

Światło

mroźna noc pełna gwiazd
małe punkciki odbijają się od białego
ciepło ogrzewa zmarznięte dłonie
w ciszy słaby śpiew
wypatrując jednego znaku biegniemy za ptakami
na południe gdzie właśnie wstaje najczystsze
światło
pomyśl życzenie by stać się jaśniejszym

Do żyjących znanych twórców można zaliczyć: Piotra Kempińskiego, Stanisławę Łowińską, Jakuba Sajkowskiego, Joannę Roszak, Edytę Kulczak, Zofię Zarembiankę oraz Małgorzatę Mikos. Ta ostatnia zasługuje na najwięcej uwagi, ponieważ jest to nie tylko poetka, ale i prozatorka, a także graficzka. To właśnie ona od kilku lat odpowiada za szatę graficzną naszej Antologii. Każdego roku zaskakuje nas czymś oryginalnym, ale i symbolicznym.

Dąbrówka jest dobrą wróżką całej Antologii…

AS: Od 2018 roku wieczór promujący kolejne serie Antologii odbywa się w auli VII Liceum Ogólnokształcącego im. Dąbrówki w Poznaniu. Od tamtego roku również swój finansowy patronat nad powstaniem świątecznych tomików objęła Rada Rodziców działająca przy VII LO na czele z Panią Anitą Dałkowską-Pogorzelczyk.

Co roku tytuły Antologii nawiązywały do pozytywnych skojarzeń, aż do teraz…?

AS: W tym roku Antologia nosi tytuł: „jest jakby trudniej od poprzednich świąt”. Tytuł jest jak najbardziej aktualny. Zawsze staramy się dobierać tytuły z nadesłanych wierszy, które najbardziej opisują ówczesne czasy. Czy pierwotne Boże Narodzenie było optymistyczne? Z boku, po ciemku, na odludziu. Oczywiście było bardzo ważne. A tytuł…? W końcu nie chodzi o infantylizm…

Jak ocenia Pan poziom tegorocznej Antologii?

AS: W tym roku otrzymaliśmy najwięcej wierszy od początku historii naszej serii. Z tego względu wprowadziliśmy ograniczenia — każdy autor ma w zbiorze jeden swój tekst. W ten sposób czytelnik może poznać osobistą wizję świąt z perspektywy aż 96 autorów. Myślę, że każdego roku tomiki są coraz lepsze, wierzę, że za rok będzie ona jeszcze lepsza.

Maria Dolata

bezpiecznie

czułą obecnością pochylona
usypiała ciepłem
tak jak należy się
każdemu dziecku

nie martw się
gdy dorośnie
nie będzie już wojny

Gdzie można nabyć tegoroczny tomik poezji świątecznej?

AS: Jak co roku naszą Antologię można nabyć w bibliotece VII Liceum Ogólnokształcącego w Poznaniu im. Dąbrówki, które mieści się przy ul. Żeromskiego 8/12. Cena wynosi 15 zł.

Wiersze są wspaniałymi obrazami, dzięki którym poeci mogą opisać ducha Bożego Narodzenia. Każdy inaczej przeżywa ten czas. Coroczne zbiory poezji świątecznej wydawnictwa Flos Carmeli są świetną okazją do zadumy czy chwili relaksu. Zachęcam do zgłębienia bardziej tematu poezji świątecznej. 22 grudnia o godzinie 20:00 w ramach Przestrzeni Kultury na naszej antenie porozmawiam z autorami zbioru „jest jakby trudniej od poprzednich świąt”; Panią Marią Dolatą, Amelią Orłowską i Jakubem Niklasem.

Panu Andrzejowi Sikorskiemu pragnę podziękować za ciekawą rozmowę, a także za trud wkładany w przygotowanie każdej wcześniejszej Antologii.

Po więcej ciekawych tekstów ze świata kultury zapraszamy tutaj – meteor.amu.edu.pl/programy/kultura