26 maja to wyjątkowy dzień w roku. Swoje święto obchodzą wtedy wszystkie mamy. Są nieocenione i żaden prezent nie wyrazi wdzięczności za ich dobre serce. Rola matki na przestrzeni wieków zmieniała się. Jednak zawsze jedno stwierdzenie pozostawało niezmienne: jest to ta osoba, która dba o ognisko domowe. Podtrzymuje także więzi i tradycje rodzinne. Uczy okazywać uczucia, obdarza miłością, opieką, a także wprowadza swoje dziecko w dorosłe życie.
Oczywiście w literaturze mamy wiele przykładów wierszy, opowiadań, mitów itp. poświęconych mamom. Czasem ciężko wyrazić słowami, to co czujemy, jednak pisarze przelewają na papier swoje najgłębsze emocje. Powstało wiele wierszyków dla dzieci o tejże tematyce, które wykorzystywane są na różnych występach i przedstawieniach. Zrodziły się także poważniejsze utwory, które dają do myślenia. Zobaczmy zatem, jak poeci w swoich utworach prezentują obraz matki.
Spotkanie z matką – Konstanty Ildefons Gałczyński
Matka w wierszu Gałczyńskiego odgrywa najważniejszą rolę w życiu. Już od pierwszych wersów wiemy, że wiele zawdzięcza tej osobie:
Ona mi pierwsza pokazała księżyc
i pierwszy śnieg na świerkach,
i pierwszy deszcz…
Można powiedzieć, że matka w tym wierszu to ktoś, kto prowadzi przez całe życie. Jest więc nauczycielką, a zarazem przyjaciółką. Ostrzega przed niebezpieczeństwem, daje radość, pokazuje piękno świata. Można zatem pokusić się o stwierdzenie, że rola matki jest tu nieco porównana do roli Boga – tak samo kreują świat, czuwają nad dzieckiem oraz uczą odróżniać dobro od zła. Podmiot liryczny porównuje matkę do gwiazd na niebie czy do białego żagla łodzi.
Matka – Zbigniew Herbert
Mama ukazana w wierszu Herberta jest dobra, kochająca i wyrozumiała, jednak morał utworu jest nieco inny. Matka nie tylko daje życie, lecz jest przy dziecku przez cały czas. Poeta porównuje dziecko do kłębka włóczki, który upada matce z kolan (wkracza w dorosłość). Stara się ona chronić, wybacza błędy i chroni przed złem. Niestety dzieci docenia ją to dopiero, gdy stracą matkę:
…Toczył się po ostrych pochyłościach, czasem piął się pod górę.
Przychodził splątany i milczał.
Nigdy już nie powróci na słodki tron jej kolan.
Wiersz mimo tego, że jest krótki, to wyraża dosadnie emocje podmiotu lirycznego. Można przypuszczać, że mówi to zawiedziona matka, która zawsze kochała swoje dziecko, lecz ono tego nie doceniało.
Matka u Marii Konopnickiej – Dym i Banasiowa
Dym to bardzo smutna nowela mówiąca o bezgranicznej miłości matki do syna. Syn to młody robotnik. Pracuje w fabryce jako kotłowy przy kominie, z którego wydobywa się dym. Syn jest dla matki spełnieniem marzeń i całym światem. Stęskniona mama codziennie czeka na niego z obiadem w domu. Niestety pewnego dnia w fabryce wybuchł pożar, a syn umarł.
W noweli pt. Banasiowa pisarka opisuje historię staruszki, która bardzo bała się samotności. W związku z tym matka ściągnęła swoją córkę do siebie, mówiąc, że wkrótce umrze i nie chce być sama, jednak śmierć nie przychodziła. Córka troszczyła się o mamę: karmiła, płaciła za dom i opiekowała się nią. Wkrótce zaczęła wypominać, że robi to na marne, bo śmierć nie przychodzi. Kobieta rozumie emocje córki i nie ma do niej żalu.
Inne przykłady w literaturze
Motyw matki możemy znaleźć też w mitologii, np. w micie Demeter i Kora. Demeter była grecką boginią urodzaju. Jej córkę porwał Hades. W efekcie bardzo tęskniła za córką i przez to uśmierciła całą przyrodę. Dopiero gdy Kora wróciła do matki, to na ziemi zapanowała wiosna.
Lament Świętokrzyski to utwór opowiadająca o Matce Boskiej, która bezsilnie patrzy na śmierć Jezusa. Matka płacze pod krzyżem, lamentuje nad utratą syna. W wierszu ukazuje się obraz kochającej i zrozpaczonej rodzicielki. Wymiar miłości Matki Boskiej jest bliski do ludzkiego.
Bez wątpienia utworów związanych z miłością matczyną jest wiele. Emocje, jakie ukazują wiersze, opowiadania czy nowele są różne: od radości przez miłość po ból i smutek. Autorzy opisują sielankowe życie przy boku matki, mówią, co jej zawdzięczają. Zaś inni przyznają się, że nie umieli docenić matczynego trudu. W rezultacie przeczytać możemy też o bólu i bezsilności.
Po więcej ciekawych tekstów ze świata kultury zapraszamy tutaj – meteor.amu.edu.pl/programy/kultura/
