Noc z 29 na 30 listopada jest wyjątkowa i magiczna. To właśnie wtedy w Polsce obchodzimy wigilię dnia świętego Andrzeja! Andrzejki są także znane pod nazwą Ostatki. Jest to ostatni moment na huczne zabawy, dyskoteki i przyjęcia, ponieważ po nich nadchodzi adwent, który dla wielu oznacza zakaz szumnych zabaw. Patronem andrzejek jest św. Andrzej, który pochodził z Betsaidy w Galilei. Był rybakiem oraz jednym z 12 apostołów. Jest patronem rybaków, wojskowych, a przede wszystkim miłości, małżeństw i zakochanych.
Noc andrzejkowa wymagała kiedyś długich przygotowań
W dzisiejszych czasach andrzejki to świetny pomysł na spędzenie czasu ze znajomymi, pójście na imprezę i wykonanie podstawowych wróżb. Kilkadziesiąt lat temu każda polska dziewczyna czekała na ten dzień z utęsknieniem. Wiedziała ona, że w to święto może dowiedzieć się czegoś o swojej przyszłej miłości. Panienki przygotowywały się do tego dnia dużo wcześniej. W garnkach wysiewały ziarna lnu i konopi, przykrywały je męskimi spodniami w nadziei, że do ich domu przywędruje kandydat na męża.
Dziewczęta dzień przed imieninami św. Andrzeja pościły oraz sumiennie się do niego modliły. Wierzono, że dzięki temu wybranek przyśni im się w nocy. Oprócz tego, w dzień świętego Andrzeja panienki ucinały gałązkę wiśni lub czereśni. Jeśli zakwitła ona w Wigilię Bożego Narodzenia to mogło oznaczać, że wnet wyjdzie za mąż. Na Kujawach i w Małopolsce do wróżb wykorzystywano psa lub gąsiora. Zwierzę wpuszczano do izby i ta panienka, do której zwierzę podeszło najszybciej, miała największą szansę na wyjście za mąż.
Wierzono, że miłość mogą przepowiedzieć nawet skorupki jaj. Do miski z wodą wkładano dwie połówki rozbitego jaja, a do nich płonące świeczki. Jeżeli dwie połówki skorupek zaczęły zbliżać się do siebie, to oznaczało to szansę na szczęśliwą miłość. Bywały także rytuały tylko dla odważnych, ponieważ wiązały się one nawet ze śmiercią. Panienka na początek musiała wykonać wiele wróżb, by jak najwięcej dowiedzieć się o swoim przyszłym wybranku. Następnie ustawiano dwa lustra naprzeciw siebie. Według średniowiecznych podań kobieta miała długo wpatrywać się w jedno lustro, a następnie spojrzeć w drugie. W drugim lustrze miała zobaczyć twarz swojego męża, jednak mogła także pojawić się tam postać śmierci zamiast ukochanego.
Zmienna tradycja
Interesujące jest to, że andrzejki mogły powstać już w starożytnej Grecji. Jednak nie mamy pewności co do pochodzenia tego święta. Ważnym czynnik jest etymologia imienia Andrzej — po grecku Andress (andros-mężczyzna, aner-mąż). W naszym kraju andrzejki to także święto z długą tradycją jednak sama nazwa pojawiła się po raz pierwszy w 1557 roku. Renesansowy poeta Marcin Bielski w swoim moralitecie „Komedyja Justyna i Konstancyjej” używa tego sformułowania. Utwór przedstawia walkę cnót i występków.
Dziś najpopularniejszą wróżbą andrzejkową jest lanie wosku. W dawnych czasach wykorzystywano do tego stopiony ołów. Wróżba jest bardzo łatwa — topimy wosk i przelewamy go przez dziurkę od klucza. Potem w naszej „figurce z wosku” doszukujemy się symboli i znaczenia. Na przykład, jeśli komuś powstanie z wosku pióro, oznacza to, że uwolni się od ograniczeń i zdobędzie prywatną przestrzeń. Jeśli zobaczysz coś na kształt welonu, możesz być szczęśliwy. Oznacza to czas rozwiązań trudnych sytuacji. Jabłko zwiastuje romans, wulkan — oczyszczenie, a kielich — sukcesy zawodowe. Wzorów jest wiele i każdy z nich może nam co nieco powiedzieć o naszej przyszłości.
Bardzo łatwą i popularną zabawą jest wypisanie imion męskich oraz damskich na dwóch kartkach (najlepiej w kształcie serca) i przebijanie ich na ślepo za pomocą igły. Imię, na które trafimy, może nosić nasz potencjalny, przyszły partner lub partnerka. Słynne są także wróżby z owocami. Na stół kładziemy trzy owoce: jabłko, śliwkę oraz cytrynę, a osoba z zawiązanymi oczami losuje jeden owoc. Jeśli wybierze jabłko, to zakocha się z wzajemnością. Śliwka sugeruje, że przez najbliższy rok nie znajdzie miłości, a cytryna mówi o tym, że znajdziemy miłość, ale nie będzie to przyjemna znajomość.
Proste wróżby na andrzejki
Ciekawą wróżbą jest wróżba o marzeniach. Uczestnicy zabawy piszą na karteczkach swoje największe marzenie. Następnie wkładają kartki do miski z wodą. Ta kartka, która wypłynie najszybciej, oznacza rychłe spełnienie marzenia danej osoby. Na pewno kojarzycie także wróżbę z wykorzystaniem jabłka. Im dłuższą skórkę uda się obrać, tym lepiej. Następnie rzucamy ją za siebie i próbujemy odczytać literę, która powstała ze skórki. Będzie to pierwsza litera naszego przyszłego ukochanego.
Zabaw andrzejkowych jest mnóstwo. Układanie butów, by dowiedzieć się, kto pierwszy wyjdzie za mąż lub się ożeni. Rzucanie monetą do miski z wodą, by sprawdzić, kto spełni swoje marzenie najszybciej i wiele innych. Kiedyś we wróżbach andrzejkowych udział brały tylko panienki, stąd dzień ten był bardzo kojarzony z miłością. Dziś, bawią się wszyscy — kobiety, mężczyźni, a nawet dzieci, dla których powstają specjalne zabawy.
KINGA WIŚNIEWSKA
